ژن‌های خوب کرونا نمی‌گیرند؟ | پدر علم ژنتیک ایران: بعضی گروه‌های خونی به راحتی گرفتار کرونا نمی‌شوند
تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۳۴۵۴۱۸
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه شهروند، او [پروفسور فرهود] همچنان دانشجوهایی دارد که حس پرسشگری‌شان را مدیون استاد هستند. مقالات متعدد علمی می‌نویسد و مدت ٤٢ سال به‌صورت پیوسته سردبیر مجله تخصصی پزشکی بوده است، این مجله همچنان به‌صورت مجازی در سراسر دنیا توزیع می‌شود. در این سن‌وسال بیش از ۱۵ ساعت کار می‌کند و خستگی‌ناپذیر است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
فرهود این روزها سرگرم مطالعه درباره کرونا است و اینکه این بیماری چقدر به ژنتیک افراد بستگی دارد، موضوعی است که او آن را دنبال می‌کند. البته نه با اخبار و شبکه‌های مجازی. این متخصص علم ژنتیک نخستین مقالاتی را که درباره کرونا در دنیا منتشر می‌شود، مطالعه می‌کند و به این وسیله اطلاعات روز دنیا درباره این بیماری را دارد.
او مهم‌ترین اصل در درمان کرونا را احترام به قانون می‌داند و می‌گوید: «قانون آن چیزی است که دولت‌ها وضع می‌کنند. وقتی مردم شفافیت، اعتماد و همدلی را در مسئولان می‌بینند، قانون را رعایت می‌کنند و اگر این اعتماد وجود نداشته باشد، فکر می‌کنند قانون حقوقی است که دولت از آنها می‌خواهد، در حالی که این‌طور نیست، قوانین را دولت‌ها وضع می‌کنند تا سهم مشترکی به آحاد ملت برسد و ملت به یکدیگر سهم مشترک بدهند، در واقع مرزبندی بین مردم با دولت نیست، بین مردم و مردم است.
هیچ کسی حق ندارد بگوید من هرطوری که خودم بخواهم زندگی می‌کنم و جانم دست خودم است، بلکه زندگی همه ما به هم مربوط است و هر جامعه یک سرمایه اجتماعی است که همه ابعاد زندگی‌اش در دست خودش قرار ندارد، زیرا از روزی که فردی به دنیا می‌آید، کلی هزینه از سوی دولت برای بزرگ‌شدن او مصرف شده است، مدرسه رفته، دانشگاه، راه، امکانات شهری و غیره امتیازاتی است که به او تعلق گرفته است و به همین دلیل باید در وقتی که توان آن را دارد، محافظ جان و مال دیگران نیز باشد.
هر شغلی پروتکل‌های خودش را دارداو ادامه می‌دهد نکته‌ای که در این میان قابل تأمل است اینکه درست است که باید نکات مختلف در مبارزه با کرونا رعایت شود، اما این نکته بسیار اهمیت دارد که نکاتی که هر شغل باید به آن توجه کند نسبت به سایر مشاغل متفاوت است. نباید به حرف در این بخش اکتفا کرد و باید به صورت عملی این آموزش‌ها داده شود. به طور مثال درخصوص مترو وقتی گفته می‌شود که باید فاصله‌ها رعایت شود، به این معناست که همان‌طور که مردم رعایت می‌کنند، مسئولان نیز تعداد واگن‌ها را زیاد کنند تا مشکلات کمتر شود.
تأثیر ژن‌ها بر میزان ابتلا به کروناهر انسانی یک ژن به خصوص دارد و به این معناست که کرونا در همه افراد به یک شیوه خودش را نشان نمی‌دهد و در هر فردی نوع بروزش متفاوت است.
فرهود می‌گوید که زیرساخت‌های بدنی افراد به گونه‌ای است که نوع بروز بیماری در هر فردی متفاوت است، در واقع ویروس در هر فردی عکس‌العمل متفاوتی نشان می‌دهد، البته خود ویروس نیز مدام در حال موتاسیون و تغییر است و جهش‌های جدیدی ایجاد می‌کند.
این ویروس تا به حال جهش‌های متفاوتی از خود نشان داده و سبب شده علائم بالینی این بیماری‌ها متفاوت باشد. در ایران نیز وضع به همین صورت بوده و از قاعده کلی جهانی مستثنی نبوده و شاهد جهش‌های متفاوتی از این ویروس بوده‌ایم.
گروه خونی و کروناپروفسور فرهود توضیح داد که تحقیقات نشان می‌دهد برخی از گروه‌های خونی در برابر این بیماری از استقامت بیشتری برخوردارند، یعنی به این زودی گرفتار نمی‌شوند و اگر گرفتار شوند، به راحتی می‌توانند از کرونا عبور کنند. به طور مثال گروه خونی o مقاومت بیشتری در برابر این بیماری از خودش نشان می‌دهد.
در کشورهایی که گروه خونی o در آنها زیاد است، می‌بینیم که مقاومت بدن مردم این کشورها در برابر بیماری‌ها نیز بالا می‌رود، اما شاخصه‌های دیگری نیز در بدن انسان هست، آنزیم‌های گلبول قرمز که در حدود ٢٥ عدد است هم جزو شاخصه‌هایی است که می‌تواند تأثیرات این بیماری را در افراد تغییر دهد.
فرهود معتقد است که ویتامین d و c نیز از شاخصه‌های مهمی در بدن به شمار می‌روند و کم یا زیاد بودن آن نیز در شدت یا کمرنگ‌بودن این بیماری تأثیرگذار است، به این معنا که اگر این پروتیین‌ها در بدن زیاد باشد، ایمنی بدن بالا می‌رود. روی دی‌ان‌ای آن چند مورد را می‌توانند مشخص کنند، از روی این ژن مشخص می‌کنند که فرد چطور به این بیماری مبتلا می‌شود و اگر دچار شود، نوع سخت می‌گیرد یا گذرا و آیا خطر مرگ برای او وجود دارد یا نه.
او می‌گوید: این آزمایش در حال حاضر در کشور ما انجام می‌شود، اما نکته اینجاست که این آزمایش یک نکته منفی دارد و آن هم این است که این تخمین‌ها درصدی است و فردی که با آزمایش مشخص می‌شود که کمتر در معرض ابتلا قرار دارد، خودش را رها می‌کند و به همین دلیل می‌تواند سبب ابتلای دیگران به بیماری شود.
این متخصص ژنتیک توضیح می‌دهد که از ٧٤ کشور دنیا همه اطلاعات گروهی از مردم را جمع‌آوری کردند و به این نتیجه رسیدند که خاصیت این ژن‌ها در کشورهای مختلف، متفاوت است، نکته جالب اینکه ژن مردم ایران از ژن‌هایی است که زیاد خطرناک نیست.
این در حالی است که آزمایش‌ها در سه کشور ایتالیا، اسپانیا و فرانسه حاکی از این است که ژن مردم در این مناطق به شدت با این بیماری درگیر می‌شود و به این معناست که زیرساخت‌های ژنتیکی بدن انسان نقش مهمی در درگیری با این بیماری دارد، این در مورد بیماری‌های قلبی و عروقی نیز صدق می‌کند.
این‌طور نیست که اگر ویروسی آمد، بلافاصله فرد به بیماری دچار شود و درصد درگیری بدن با این ویروس بالا برود. بدن ساختار پیچیده‌ای دارد که باید بر اساس آن بیماری تعریف شود و همه فاکتورهای مورد نیاز در درگیری بدن با ویروس مورد توجه قرار گیرد.
آمارها باید درست مشخص شوداینکه می‌گویند فلان کشور فلان آمار ابتلا و مرگ‌ومیر را دارد، دقیق نیست، زیرا آمارها باید براساس میزان جمعیت محاسبه شود، به عنوان مثال جمعیت کشور بحرین نسبت به هند بسیار کمتر است، باید بر اساس جمعیت آن کشورها سنجیده شود.
در واقع ما نمی‌توانیم عدد محض بدهیم و باید این عدد تقسیم بر میلیون شود، بعد می‌گوییم چند نفر از آنها فوت کرده‌اند. این فوت‌کرده‌ها دو علت می‌تواند داشته باشد، اول آنکه خدمات درمانی بیمارستان‌ها چه میزان است و آیا خودشان به بیمارستان مراجعه کرده‌اند یا نه.
جهش کرونا در هر کشوری متفاوت استجهشهایی که ویروس کرونا داشته، بر اساس شرایط هر کشوی متفاوت بوده است. جهش‌های این ویروس در هندوستان یا کشوری مانند سیبری کاملا متفاوت است، به همین جهت به دفعات و کرات این داستان جهش کرونا ادامه خواهد داشت. به هر صورت وقتی صحبت از ژنتیک می‌شود نباید علم به ژنتیک ما را به این اشتباه بیندازد که ما ژنتیک خوبی داریم و به این بیماری دچار نمی‌شویم.
نکته مهم این است که تنها خود فرد مهم نیست و سلامت همه اقشار جامعه باید مد نظر قرار گیرد، زیرا این ویروس به گونه‌ای خودش را نشان می‌دهد که ممکن است از فردی که درگیر این ویروس شده و علایمی ندارد، به افراد دیگر منتقل شود.
نکته مثبت کرونا: رعایت بهداشت عمومیهر بحرانی محاسنی هم دارد، کرونا اولین موردی است که تمام مردم دنیا را به خودش مشغول و بیش از هشت میلیارد جمعیت جهان را به خط کرده است. در واقع نکات بهداشتی که به خاطر کرونا بین مردم رواج پیدا کرد، مهم‌ترین اصول بهداشتی بود که هیچ دولتی نمی‌توانست آن را به این خوبی به مردم آموزش دهد، از بُعد دیگر هم می‌شود به این ماجرا نگاه کرد.
سازش‌پذیری زن و شوهر مسأله بزرگی است که در مدارس و دانشگاها کمتر آموزش داده می‌شود و دوران کرونا و بالا رفتن تنش‌ها در خانواده‌ها نشان داد این موضوع تا چه میزان می‌تواند مهم باشد و چقدر فقدان این آموزش‌ها مشهود است.
فرهود به این نکته اشاره می‌کند که ویروس جاندار نیست، به همین دلیل آنتی‌بیوتیک روی آن اثر نمی‌گذارد، اما می‌گوید که با وجود این، دی‌ان‌ای خودش را دارد و موتاسیون و جهش‌های متفاوتی را نیز تجربه می‌کند. وقتی وارد بدن می‌شود در خون و ریه می‌تواند اثر زیادی داشته باشد و به سرعت به تکثیر می‌رسد و این تکثیر شروع به اثرگذاری در جاهای مختلف بدن می‌کند، به طور مثال قسمتی از ریه را از کار می‌اندازد.
اما نکته اینجاست که این ویروس سبک زندگی ما را به شدت تغییر داده، بسیاری از مشاغل را دچار اختلال شدید کرده و مشاغل جدیدی نیر از کنار این ویروس نمایان شده است.
واکسن کرونا به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه پزشکی در کل دنیا تبدیل شده است. مکانیزم واکسیناسیون به این صورت است که یک ویروس را ضعیف و داخل بدن می‌کند، بدن این بیماری را به صورت خفیف می‌گیرد، اما در عوض تولید پادتن می‌کند و آنتی‌بادی در بدن بالا می‌رود. اما نکته اینجاست که کرونا ما را در برابر کدام جهش مصون می‌دارد و به واکسیناسیون در برابر ویروسی که مدام در حال تغییر و جهش است، نمی‌توان زیاد دل خوش کرد.
کد خبر 573176 برچسب‌ها كرونا در ايرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: كرونا در ايران نشان می دهد نکته ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۳۴۵۴۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خرافات عجیب ایرانیان دوران قاجار؛ از ناخن هدهد تا آش مخصوص شاه برای جلوگیری از وبا
در ادوار مختلف تاریخ ایران رد پای خرافه‌گرایی به‌خوبی دیده می‌شود؛ دوران قاجار نیز از این امر مستثنی نیست. در ایران روزگار قاجار، گرایش به خرافات و بهره‌گیری از طلسم‌ها و تعویذ‌ها گسترده و عمومی بود.
به گزارش روزیاتو، نگاهی گذرا به تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد که در ورای اندیشه‌ها و عقاید علمی، ایده‌هایی یافت می‌شوند که هیچ مبنای علمی و عقلانی برای آنها نمی‌توان یافت و به همین دلیل است که نام خرافه؛ یعنی چیزی پوچ و بی‌اساس به خود می‌گیرند. جالب آنکه گاهی اوقات همین خرافات چنان نیرویی پیداکرده‌اند که به تمامی قیدوبند‌های علمی پشت پا زده و باعث انجام اعمال عجیب‌وغریبی در بین معتقدان شده‌اند.
در ادوار مختلف تاریخ ایران رد پای خرافه‌گرایی به‌خوبی دیده می‌شود؛ دوران قاجار نیز از این امر مستثنی نیست. در ایران روزگار قاجار، گرایش به خرافات و بهره‌گیری از طلسم‌ها و تعویذ‌ها گسترده و عمومی بود. بااین‌حال توسل به چنین روش‌هایی بیشتر عملی زنانه تعریف می‌شد؛ چراکه که زنان به دلایل مختلف، بیش از مردان مستعد گرایش به خرافه بودند و این امر حتی در بین زنان درباری و حرم‌سرا نیز به‌وفور مشاهده می‌شد.
خرافه؛ قدمتی به‌اندازه تاریخ بشرخرافات به معنای «اعتقادات بی‌اساس که باعقل و منطق و واقعیت سازگاری نداشته باشد» و خرافه‌گرایی به معنای «پیروی از عقاید باطل و بی‌اساس که با درجه فرهنگ و دانش جامعه‌ای که منسوب بدان است، هیچ‌گونه تناسبی نداشته باشد»، قدمتی به‌اندازه تاریخ بشر دارد و مختص فرهنگ و جامعه‌ای خاص نیست، بلکه گستره آن تمام جوامع و فرهنگ‌ها را در برمی‌گیرد و حتی امروزه در عصر علم و فن‌آوری هنوز شاهد اعتقاد به برخی از این عقاید خرافی هستیم.
گرایش به خرافه در ایران عصر قاجاردر ایران نیز همانند سایر ملل جهان خرافات و خرافه‌گرایی از زمان باستان وجود داشته است. خرافات در ادوار مختلف تاریخ ایران با علومی، چون نجوم، طالع بینی و اخترشناسی درآمیخته بود، اما در دوره مورد بحث، یعنی دوران قاجار، خرافات با بهره جستن از برخی اصول و مبانی دینی و اسلامی راه نفوذ به مذهب و اذهان ایرانیان مسلمان را یافت و دعانویسی، تعویذنویسی، جادو و جنبل و … در عمق اذهان مردم این دوره نفوذ پیدا کرد.
گرایش به جادو و جنبل از اصلی‌ترین مظاهر تمایل به خرافه در جامعه عصر قاجار بود و این خرافه‌گرایی جوانب مختلف زندگی اجتماعی مردم را تحت‌تأثیر قرار داده بود؛ زندگی زناشویی و خانوادگی، روابط با اقوام و خویشان، معیشت و اقتصاد و حتی پزشکی و درمان، همه و همه در چنبره عقاید خرافی قرارگرفته بودند و همان‌طور که قبلاً اشاره شد، درآمیختگی این عقاید خرافی با عقاید دینی و مذهبی، بستر مناسب‌تری برای پذیرش آنها فراهم کرده بود.
انواع مختلف طلسم‌ها و تعویذ‌ها از سنگ‌های قیمتی گرفته تا اجزای گیاهان، اعضا و اندام‌های حیوانات و حتی انسان، الواح و تندیس‌هایی از فلز، خمیر، پوست، مو و پارچه را شامل می‌شد و کاربرد‌های گوناگونی داشت که توسط رمال‌ها و دعانویس‌ها تجویز می‌گردید. مردم نیز با اعتقاد راسخی که به خرافات داشتند، از این طلسم‌ها و تعویذ‌ها برای حل مشکلات زندگی خود استفاده می‌کردند و حتی گاه بهای گزافی بابت آن می‌پرداختند.
جیمز موریه در «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» دراین‌باره از قول درویشی که چندی هم‌سفر حاجی‌بابا شده می‌نویسد: «اگر دم خرگوش را در زیر بالین کودک نهی، خواب آورد… چشم و استخوان کعب گرگ اگر به بازوی طفلی بندد، جرأت بخشد. اگر روغن گرگ به لباس زنی مالند، شوهر از او دل‌سیر شود. زهره گرگ دافع نازایی زن است. ناخن هدهد زبان‌بندی و چشم خفاش خواب‌بندی را شاید…. با اعضا و اجزای او (میمون) ادویه‌ای چند بسازیم، به بهای طلا به اندرونیان شاه توانیم فروخت… جگر میمون اکسیر محبت است. پوست بینی او پادزهری‌ست تریاق همه سموم، خاکسترش را هرکه ببلعد… (در) تقلید و تردستی و چابکی و حیله و زیرکی، مانند او شود»
بدیهی بود که با این پذیرش گسترده عقاید خرافی در جامعه آن روز، رمالی و دعانویسی شغل پررونق و پردرآمدی محسوب می‌شد و رمالان و دعانویسان مورد اقبال عامه مردم قرار می‌گرفتند. نکته جالب آن بود که این اقبال عمومی برای رمالان و دعانویسان یهودی و دراویش، بیشتر از دیگر رمالان بود.
به گزارش برخی منابع تاریخی، رفت‌وآمد مردم به‌ویژه زنان به خانه ملا‌های یهودی برای گرفتن دعا و طلسم و امثال آن در دوره قاجار به حدی گسترده شده بود که حکومت به فکر چاره افتاد و طی حکمی، رفت‌وآمد زنان مسلمان به خانه‌های یهودیان را ممنوع کرد.
دراویش نیز در کار رمالی و دعانویسی مورد اقبال عامه مردم بودند؛ به‌طوری‌که این اقبال و توجه از دید خارجیان نیز به دور نمانده و برخی از آنها مانند لایارد در نوشته‌های خود به شهرت و توجه مردم به دراویش اشاره‌کرده‌اند: «دراویش دعانویس در میان مردم از نفوذ و احترام ویژه‌ای برخوردارند… زنانی که طالب فرزند پسر هستند و دختران دم‌بخت و نیز پیرمردانی که در پی ازدواج با زنان جوان هستند و حتی مردانی که می‌خواهند از خطرات و آسیب‌ها در امان باشند، به درویش‌ها مراجعه می‌کنند و آنها برایشان دعا و تعویذ می‌نویسند… (آنها) حتی به اندرونی اعیان و بزرگان نیز راه دارند».
استخاره‌های عجیب در دوران قاجاراستخاره در ایران عصر قاجار به شیوه‌های مختلف انجام می‌شد، به وسیله قرآن، تسبیح، نوشتن نیت بر کاغذ و قرار دادن آن در پاکت و قرار دادن در میان صفحات قرآن و غیره؛ اما آنچه مهم است کار‌هایی است که برای انجامشان به استخاره متوسل می‌شدند؛ به عنوان مثال به نیت انتخاب مناسب‌ترین طبیب از بین چند نفر، انتخاب یک روش درمانی، چون زالو انداختن بر لثه که از سوی فخرالاطبا صورت می‌گرفت که آیا زالو را به لثه دندان شاه بیندازند یا خیر؟ یا دارو دادن به مریض که گاه به سبب تعدد در داروها استخاره در چند مرحله انجام می‌شد که آیا این دارو به مریض خورانده شود یا خیر؟
در این خصوص حکایتی نقل شده است که میرزا جعفر، نبض مریض را گرفته، مدتی فکر کرد و بعد از مدتی تسبیح بلندی برداشت و چشمش را بر هم گذاشت، استخاره‌ای کرد و با آواز بلند گفت: خدایا صلاح می‌بینی فلوس به این بنده خدا بدهم؟ اگر خوب می‌آمد با ترازو فلوس را می‌کشید، می‌داد و پولش را می‌گرفت. اگر برای فلوس خوب نمی‌آمد، مجددا استخاره می‌کرد و گفت: اگر ترنجبین بدهم، چطور است؟ باز آن هم اگر خوب نمی‌آمد، استخاره‌ای دیگر می‌کرد و عناب را جویا می‌شد و بالاخره استخاره خوب می‌آمد.
نقش پررنگ خرافه در روند درمان بیماریهاجامعه مسلمان دوره قاجاریه بدون توجه به اصل قوانین بهداشتی فقط ظاهر دستورات بهداشتی اسلام را رعایت کرد و خرافات و اوهام بسیاری به نام دین و مذهب وارد افکار و اعتقادات آنان شده بود و اگر کسی با این اوهام و عقاید خرافی مخالفت می‌کرد و یا در صدد مبارزه با آن برمی آمد لعن و تکفیر می‌شد. بسیاری از مردم معتقد بودند که «بهشت جای اغنیا نیست و هر مسلمانی که لباس و تن او آلوده به جانوران طفیلی مانند شپش نباشد به بهشت راه نخواهد یافت. همین باور‌ها و دیدگاه‌های خرافی از یک سو در زمینه بهداشت و درمان مهم‌ترین مانع رسیدن به جامعه سالم عهد قاجاریه بود که خواسته و ناخواسته به گریبان مردم چنگ انداخته و هر ساله با شیوع بیماری‌های مختلف مسری و غیرمسری جان مردم را می‌گرفت.
عامل مهمی که مردم را به سوی باور‌های غلط می‌کشانید وضعیت ابتدایی و عقب مانده پزشکی در ایران بود. بیمار یا دسترسی به دوا و دکتر نداشت و یا به عملکرد او اطمینان نداشتند. همین مسئله گرایش به جادو را در بیشتر نقاط کشور افزایش می‌داد. بستن نخ یا پارچه‌ای به درخت برای رفع بیماری و دست یابی به حاجت نمادی از جهالت مردم این دوره بود. بسیاری از درمان‌ها هم ناشی از ساده لوحی بسیار بود. تخم مرغ پخته‌ای که روی پوستش دعایی نوشته شده و آن را بیست و چهار ساعت زیر بغل نگاه داشته اند و الماس آویخته به گردن که موجب تقویت نیروی بدن می‌شود. تماس با این سنگ قیمتی ترس را از بین می‌برد و انسان را از حملات صرع در امان نگه می‌دارد همچنین موجب می‌شود دندان‌های کرم خورده بدون درد بریزد.
عده‌ای نیز با اعتقاد به دخالت نداشتن در امر تعجیل و تأخیر در مرگ هر چیز را خواست خدا می‌دانستند و به همین دلیل هیچ کوششی برای بهبود اوضاع انجام نمی‌دادند. عده‌ای دیگر گرفتن و آویختن دعای وبا و خواندن نماز خوف و نبردن اسم وبا مخصوصاً جلوی اطفال و موچ کشیدن به جای بردن نام بیماری را عامل دفع شیوع آن دانسته و تلاش داشتند این گونه از سرایت آن جلوگیری کنند.
از دیگر خرافات رایج در این دوره برای درمان امراض و مبارزه با بیماری‌ها باور به دخالت داشتن اجرام آسمانی در سرنوشت انسان‌ها و در نتیجه نحس و یا سعد بودن ساعت نوشیدن دوا بود. به همین دلیل، هرگاه منجمان می‌گفتند که در این روز و ساعت نوشیدن دوا درست نیست بیماران موافق حکم و مشورت او دوای طبیب را مصرف نمی‌کردند. یا اینکه ناخوشی مزمن کودکان و ناباروری زنان بر اثر چشم بد است و برای مقابله با آنها به طلسم روی می‌آورند. بیماری صرع را تحت تأثیر جن دانسته و به همین دلیل می‌گویند فلانی دعایی است دوایی نیست.
گاهی عامل شیوع بیماری را حضور غیرمسلمان و یا کفار در منطقه می‌دانستند. زمانی که همه گیری بیماری وبا همراه با اقدامات هیئتی انگلیسی به سرپرستی سرکنت لوفتوس در شوش برای تصاحب لوح قبر دانیال یکی شده بود خشم مردم را برانگیخت. واکنش مردم چنان شدید بود که تا چندین سال هیچ هیئتی نتوانست در این منطقه به کاوش ادامه دهد چرا که نام مسیحی به شیوع بیماری مترادف شده بود.
از دیگر باور‌های غلط مردم اعتقاد به پاکی آب‌های جاری بود که تحت هر شرایطی می‌شد نوشید. چنان که همین عامل موجبات شیوع بیماری‌های مهلکی، چون حصبه و وبا در دوره قاجار شده بود. این افکار بین همه اقشار مردم از روستایی و عشایر و شهرنشین دیده می‌شد و جالب‌تر این بود که شاهان قاجار خود در رأس جامعه ایران از بند این اوهام رها نبودند.
ناصرالدین شاه فرنگ رفته و علاقه‌مند به اصلاحات و مظاهر تمدنی اعتقاد داشت خوردن آشی مخصوص در زمان شیوع بیماری وبا مانع از ابتلای وی به این بیماری مهلک می‌شود و در نتیجه هر ساله دستور پختن این آش نجات دهنده را می‌داد.
از مطالبی که دکتر فووریه از آن یاد می‌کند وارد شدن الماس کوه نور به لیست دوا‌های شاهی بود. هنگامی که در محلات تهران آنفلوانزا شایع شد و به اندرون کاخ سلطنتی نیز راه یافت و تنی چند از درباریان را به کام مرگ کشانید، ناصرالدین شاه نیز به این بیماری مبتلا شد و بعد از بهبود زمانی که فووریه به عیادت وی رفته الماس دریای نور را از جیب خود بیرون آورده و به او نشان می‌دهد و می‌گوید: «چون همراه داشتن آن باعث تقویت مزاج است آن را در جیب خود گذاشته ام».
خرافات در حرم‌سرای شاهان قاجاردامنه اعتقاد به خرافات محدود به مردم عادی جامعه قاجار نبود، بلکه درباریان و حکومت‌نشینان و در رأس آنها شخص شاه نیز اغلب انسان‌هایی خرافی بودند؛ چنانچه برخی از منابع تاریخی به خرافه گرایی ناصرالدین‌شاه و مظفر الدین‌شاه اشاره‌کرده‌اند، اما نکته قابل‌توجه این است که القای خرافات و جادو و جنبل دامن زنان دربار را بیش از مردان گرفته بود و خرافات در بین زنان درباری و به‌خصوص زنان حرم‌سرا رواج بیشتری داشت. این مسئله بیش از همه خود را در حسادت زنان شاه به سوگلی‌ها و فرزندان آنها نشان می‌داد و نقش مهمی در ناپدید شدن و یا مرگ فرزندان شاه داشت.
به‌عنوان نمونه دکتر تولوزان در گزارشی راجع به مرگ یکی از شاهزاده‌های موردعلاقه ناصرالدین‌شاه (ملک قاسم میرزا) محرمانه به وی اشاره می‌کند که طفل بی‌گناه براثر دارو‌های سمی و آلوده که توسط دعانویس‌ها تجویزشده مسمومیت شدید پیداکرده و از دنیا رفته است. سیل نامه‌ها و هدایای بی‌شمار که طی چند روز بعد از این واقعه از اندرونی شاه به خانه رمالان و فال‌گیران و دعانویس‌ها سرازیر شد، مدعای دکتر تولوزان را تأیید می‌کرد؛ این هدایا از طرف زنانی بود که با کمک جادوگران و رمالان، ملک قاسم میرزا را نابود کرده بودند.
علل گرایش به خرافات در عصر قاجاردر مورد چرایی گسترش خرافات در جامعه قاجار می‌توان علل زیادی برشمرد، اما دو عامل بیش از همه در این گرایش‌ها مؤثر بود که در ادامه به آن می‌پردازیم:
۱. ترس و فشار‌های محیطی؛ در طول تاریخ وقتی جامعه‌ای دستخوش اضطراب، درماندگی و نومیدی می‌شد و راهی برای گریز یا بهروزی نمی‌یافت، گرایش به اعتقادات خرافی به‌عنوان تنها راه کاهش آلام و مصیبت‌های جوامع تحت سلطه شناخته می‌شد.
در جامعه قاجار نیز این درماندگی و اضطراب در سطوح مختلف جامعه به‌وفور وجود داشت؛ شکست ایرانیان در جنگ با روس و از دست رفتن بخش‌هایی از خاک کشور، حضور بیگانگان به‌ویژه انگلیس و روسیه که با نیرنگ‌های مختلف در امور داخلی و خارجی ایران مداخله می‌کردند و امتیاز کسب می‌کردند، استبداد پادشاهان قاجار که مردم و مملکت را رعیت و ماترک خود می‌دانسته و در حق آنها ظلم و اجحاف می‌کردند، وجود راه‌زنان به‌ویژه در مناطق دور از پایتخت که اموال مردم را به غارت می‌بردند و…، همه و همه زمینه گرایش به اعتقادات خرافی را برای التیام و کاهش مصیبت‌های جامعه فراهم می‌کرد.
ناگفته نماند که زنان علاوه بر موارد بالا، از تبعیض‌ها، خشونت و رفتار مردان جامعه آن روز نیز احساس ناامنی و اضطراب می‌کردند. درواقع در جامعه قاجار حقوق زنان تا حد زیادی نادیده گرفته می‌شد و این خود عامل مهمی برای گرایش بیشتر آنها به جادو و جنبل و خرافه بود. در همین خصوص میرزا فتحعلی آخوندزاده خشونت رفتار و مفاسد اخلاقی مردان را عامل پناه‌بردن زنان به طلسمات و خرافات می‌دانست و خواهان اصلاح وضعیت حقوق زنان و به‌ویژه ممنوعیت چندهمسری بود.
زنان دربار قاجار به‌ویژه زنان حرم‌سرای شاهی نیز از این امر مستثنی نبودند؛ به‌ویژه آنکه آنها از زخم‌های روحی شدیدی که ناشی از عیاشی شاهان قاجار بود آسیب می‌دیدند و خود را اسیر حرم‌سرا می‌دیدند. اکثر آنها هرچند به لحاظ ظاهری خود را خوشبخت و مرفه معرفی می‌کرد، اما در حسرت یک زندگی ساده با شوهر بود نه اینکه با زنان دیگر برای جلب محبت شاه (شوهرشان) رقابت کند.
این مسئله در گرایش زنان حرم‌سرا به خرافات نقش مهمی بازی می‌کرد که نمونه آن را در توسل به طلسم‌ها و تعویذ‌ها برای جلب‌توجه و محبت شاه، کمک‌گرفتن از دعانویس‌ها برای از بین بردن فرزندان هوو‌های خود و… می‌توان دید.
علی‌اکبر دهخدا در مقالات «چرند و پرند» اشاره‌ای ظریف به ارتباط چندهمسری مردان و گرایش زنان به رمل و فال دارد و می‌نویسد: «خانه‌ای را که دو کدبانوست، یکی‌اش همیشه پیش جام‌زن است، یکی‌اش هم پیش رمال»
۲. جهل علمی؛ شاید بتوان گفت یکی از علل اصلی رواج خرافات در جامعه، جهل و ناآگاهی است. به هراندازه که انسان از درک حقایق، رابطه منطقی پدیده‌ها، قانون علت و معلول، تشخیص و فهم واقعیات عاجز باشد، به همان اندازه دچار خرافات و خرافه‌پرستی می‌شود. به قول مالینوفسکی «انسان زمانی به جادو متوسل می‌شود که نتواند شرایط زندگی و اتفاقات را از طریق دانش مهار کند»
در جامعه قاجار نیز به همان اندازه که مردم بی‌سواد بودند و از دانش بهره اندکی داشتند، به خرافات اعتقاد راسخ‌تری پیدا می‌کردند. بدیهی بود که در جامعه‌ای که بی‌سوادی و ضعف فرهنگی گریبان اکثر جامعه را گرفته بود و امر آموزش و تحصیل برای پسران غیرضروری و برای دختران عیب شمرده می‌شد، زمینه بیشتری برای پذیرش خرافات در بین مردم فراهم می‌آمد.
به همان اندازه که جامعه زنان را بیشتر از امر آموزش و کسب دانش محروم می‌کرد، به همان اندازه خرافات در بین آنها بیشتر گسترش می‌یافت.
زنان که در برخورد با مشکلات زندگی با توجه به جو مردسالار جامعه، آسیب‌پذیرتر بودند و به دلیل بی‌سوادی از شناخت راه‌حل‌های عقلی و منطقی عاجز می‌ماندند، برای تسکین و اقناع خود به هر اوهامی متوسل و معتقد می‌گردیدند؛ بدین‌ترتیب خرافه‌گرایی روزبه‌روز در بین آنها گسترش بیشتری پیدا می‌کرد.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»